تعطیلی برنامه فضایی اثرات ترس است یا سوء مدیریت؟/ همسایگان در تدارک پرتاب ماهواره و ماهواره‌بر؛ ایران در حال راه‌اندازی پارک گردشگری مریخی! +عکس

به گزارش اخبار جهادی، در همین ایامی که کم کم شنیدن خبری از دستاوردهای جدید فضایی کشورمان و اقدامی عملی برای توسعه این فناوری استراتژیک و در عین حال درآمدزا از سوی مسئولان دولتی، به آرزویی تبدیل شده، کشورهای حاشیه خلیج فارس و آسیای میانه به سرعت در حال جذب متخصصان کشورهای مختلف از جمله ایران هستند و فعالیت های خود در این حوزه را گسترش می دهند. در این میان کشورهای حاشیه خلیج فارس همچون قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی از یک طرف، ترکیه از یک سو و قزاقستان و ازبکستان هم از طرف دیگر در اطراف کشورمان حضور دارند و در اشکال مختلف برنامه خود را در بخش فضایی پیش می برند.

البته در همین ایام که خبری از دستاوردها و اقدامات واقعی و زیربنایی برای توسعه و تحرک صنعت فضایی کشورمان دیده و شنیده نمی شود، مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران خبر داده که “به منظور جذب توریست قصد داریم در برخی از نقاط کشور نظیر تپه مریخی دامغان، دره ستارگان قشم و گندم بریانک کرمان پارک گردشگری فضایی ایجاد کنیم. “؛ گویی صنعت فضایی جمهوری اسلامی در حد موزه و پارک و چند ماکت و بازدید تکراری از فعالیت های آزمایشگاههای خلاصه شده است و بیش از این، انتظاری بیهوده است.

عربستان سعودی؛ قلب فناوری در شهرک علمی فناوری شاه عبدالعزیز

عربستان سعودی از جمله کشورهایی است که سابقه خریداری و داشتن ماهواره های مختلف ارتباطی، مخابراتی و تصویر برداری را از چند دهه پیش داشته اما در سالهای اخیر روند متفاوتی در این کشور پیش گرفته شده و مسئله توسعه توان داخلی در طراحی و ساخت ماهواره مد نظر مسئولان ریاض قرار گرفته و هزینه های سنگینی نیز در این بخش توسط حکومت سعودی تقبل شده است.

عربستان سعودی در حال حاضر دو ماهواره سنجش از راه دور با قابلیت تصویر برداری از سطح زمین را در شهرک علمی فناوری شاه عبدالعزیز به وسیله مهندسان و دانشمندان سعودی ساخته شده را آماده پرتاب کرده و در ماه جاری میلادی، هنوز تاریخ دقیق پرتاب مشخص نشده است و مقرر شده دو ماهواره Saudi Sat ۵A و Saudi Sat ۵B توسط چین به فضا پرتاب می شوند. این ماهواره ها هر کدام به دو دوربین با کیفیت بالا مجهز شده اند و برای موسسات مختلف دولت سعودی از نقاط گوناگون زمین تصویر تهیه می کنند. وزن این ماهواره ها ۲۰۰ کیلوگرم است و از باتری و صفحات خورشیدی برای تامین توان خود استفاده می کند. درباره میزان کیفیت تصویر برداری دقیق دوربین های نصب شده بر روی این دو ماهواره خبر خاصی منتشر نشده است.

متخصصان سعودی در کنار یکی از ماهواره های Saudi Sat ۵

باید به این نکته مهم اشاره کرد که شهرک علمی فناوری شاه عبدالعزیز به قلب فناوری در عربستان سعودی بدل شده و پروژه های بسیار مختلف علمی در حوزه های گوناگون از هوافضا تا تحقیقات در زمینه انرژی های نو و علوم زیستی و مطالعات در حوزه DNA نیز در این مرکز جریان دارد.

امارات متحده عربی؛ از پرتاب اولین ماهواره بومی تا پرتاب اولین ماهواره دانشجویی

بدون شک در بین کل کشورهای عربی، می توان از امارات متحده عربی به عنوان با برنامه ترین کشور در حوزه تربیت متخصص و توسعه زیرساخت های علمی نام برد. این شیخ نشین حاشیه جنوبی خلیج فارس برنامه های بسیار بلند پروازانه و سنگینی را خصوصا در بخش فضایی برای خود تعریف کرده است و حتی قصد دارد تا سال ۲۱۱۷ میلادی در مریخ کلونی های انسانی نیز تشکیل بدهد!

ماکت ماهواره دانشجویی MYSAT-۱

ماهواره KhalifaSat به عنوان اولین ماهواره که به صورت بومی در امارات و توسط دانشمندان و مهندسان این کشور طراحی و ساخته شده بود از ژاپن با موفقیت به فضا پرتاب شده و در مدار کره زمین قرار گرفت. اما دیگر ماهواره ساخت امارات که در همین روزهای اخیر به فضا پرتاب خواهد شد MYSAT-۱ نام دارد و توسط ۲۰ نفر از دانشجویان دانشگاه خلیفه در ابوظبی طراحی و ساخته شده است. این ماهواره که کمتر از ۱ کیلوگرم وزن دارد بعد از پرتاب به ایستگاه فضایی بین المللی منتقل شده و در آنجا مجموعه آزمایش هایی بر روی آن صورت می گیرد و سپس برای مدتی نیز در مدار زمین به گردش خواهد پرداخت.

قطر؛ پرتاب ماهواره سهیل ۲ به فضا

در اولین روز هفته نیز دومین ماهواره مخابراتی قطر با نام ‘سهیل ۲’ از طریق موشک ماهواره بر ‘ فالکون ۹ ‘ در تاسیسات اسپیس ایکس (spaceX) واقع در مرکز فضایی جان اف کندی در کیپ کاناورال ایالت فلوریدای آمریکا به فضا پرتاب شد. این ماهواره مکمل ماهواره ‘سهیل ۱’ و در ساخت آن جدیدترین فنآوری های روز به کار رفته است. این گزارش می افزاید : قرارداد ساخت ماهواره سهیل ۲ در سال ۲۰۱۴ میلادی با شرکت میتسوبیشی ژاپن به امضا رسید. در مراسم پرتاب این ماهواره ‘خالد العطیه ‘ معاون نخست وزیر و وزیر دفاع قطر حضور داشت.

‘سهیل ۱’ به عنوان نخستین ماهواره قطر از ‘پایگاه فضایی اروپا’ در شهر ‘کورو’ واقع در گویان فرانسه در شمال آمریکای جنوبی و به وسیله ماهواره بر ‘آریان ۵ ‘اوت سال ۲۰۱۳ (شهریور ۹۲) به فضا پرتاب شد و همزمان با روز ملی این کشور (۱۸ دسامبر) فعالیت خود را آغاز کرد. ماهواره ‘سهیل ۱’ که با همکاری شرکت فرانسوی ‘یوتل ست’ راه اندازی شد، دارای هشت فرکانس است و ظرفیت پخش ۱۴۰ شبکه تلویزیونی با کیفیت معمولی (SD ) و ۳۰ شبکه دیگر با کیفیت بالا (HD ) را دارد.

ترکیه؛ بومی سازی ماهواره بر ها در دستور کار

در منطقه ما در ابتدا رژیم صهیونیستی و سپس جمهوری اسلامی ایران به توانایی پرتاب ماهواره به فضا رسیدند و به نظر می رسد ترکیه بازیگر جدید منطقه در این بخش خواهد بود. روز ۱۴ آبان ماه روزنامه دیلی صباح ترکیه از موافقت بین دولت این کشور و شرکت Roketsan برای طراحی و ساخت ماهواره بر خبر داد. این شرکت ترکیه ای متعهد شده تا برای دهه آینده میلادی زیرساخت های لازم برای پرتاب ماهواره های با وزن ۱۰۰ کیلوگرم و کمتر تا ارتفاع ۴۰۰ کیلومتری از سطح زمین را فراهم کند.

طراحی و ساخت راکت ماهواره بر و همچنین تاسیسات لازم برای ساخت و انجام آزمایش های لازم بر روی این ماهواره ها از جمله مفاد این قرارداد به شمار می آید.

قزاقستان؛ تلاش برای توسعه بومی ماهواره سازی

کشورهای عضو شوروی سابق هر کدام به نوعی و تا حدودی از دانش فضایی مربوط به دوران قبل از فروپاشی بهره برده بودند ولی پس از سال ۱۹۹۱ میلادی بسیاری از این کشورها در شرایط دشوار سیاسی و اقتصادی تقریبا این گونه برنامه ها را کنار گذاشتند. در سالهای اخیر اما با بهبود پیدا کردن شرایط اقتصادی و ثبات سیاسی در برخی از این کشورها پروژه های علمی خصوصا در بحث فضایی دوباره به جریان افتاده است. قزاقستان اقدام به فرستادن تعدادی از دانشمندان و مهندسان خود به کشورهای خارجی کرده و سعی کرده است با استفاده از نیروهای آموزش دیده خود صنعت فضایی را توسعه بدهد. کارشناسان این کشور بیشتر به روسیه و اروپا اعزام شدند و بعد از اتمام آموزش ها در قزاقستان مشغول به فعالیت شدند.

نمونه گرافیکی از ماهواره KazSTSAT

در حال حاضر دو ماهواره ساخته شده توسط قزاقها آماده پرتاب است که به زودی و در تاریخ ۱۹ نوامبر از آمریکا و توسط شرکت اسپیس ایکس با هزینه ای در حدود ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار به فضا پرتاب می شود. یکی از این ماهواره ها KazSTSAT نام دارد که بیشتر در بخش سنجش از دور برای کمک به توسعه بخش کشاورزی و کنترل منابع آبی به کار خواهد رفت و دیگری ماهواره کوچک KazSciSat-۱ است که برای اندازه گیری میدان مغناطیسی دور کره زمین برای مطالعات دانشمندان قزاقستانی به کار خواهد رفت.

ازبکستان به دنبال همکاری با صاحبان فناوری

ازبکستان از دیگر کشورهای عضو اتحاد جماهیر شوروی سابق نیز اخیرا فعالیت های خود را برای توسعه توان فضایی آغاز کرده است و اخیرا با شرکت فرانسوی – ایتالیایی Thales Alenia برای توسعه توانایی های فضایی خود به توافق رسیده است. این شرکت با طرف ازبک به توافق رسیده است تا تاسیسات لازم در این کشور را احداث کرده و به آموزش نیروهای لازم در ازبکستان برای توسعه توانایی های فضایی بپردازد. در عین حال ازبک ها با روسیه نیز به مذاکره پرداخته و با این کشور صاحب سبک در بخش فضایی نیز به توافقاتی در زمینه ماهواره های سنجش از دور و رهگیری زباله های فضایی دست پیدا کردند.

بازدید هیئت ازبک از تاسیسات شرکت Thales Alenia

یادمان نرود تمامی دستاوردهای فضایی در سالهای گذشته، در دوران تحریم ها به دست آمد لذا نمی توان این کم تحرکی را به این موارد ربط داد. علاوه بر آن، در اسناد بالادستی کشور، تاکیدات مقام معظم رهبری، برنامه های دولت ها و حوزه های قانونگذاری، موضوع اهمیت دستیابی به فناوری فضایی و استفاده از توانمندیهای داخلی این بخش دیده می شود و بر لزوم بهره گیری از کاربردهای آن تاکید شده اما احساس خوب و دل سپردن به وعده ها و تکرارها در این حوزه، کم کم به رویا تبدیل می شود. زمان زیادی تا دهه فجر و افزایش انتظارها برای انجام اقدامی عملی و واقعی برای پیشبرد صنعت فضایی کشورمان باقی نمانده و بی خبری و بی استفاده ماندن ظرفیت های فراوان در این حوزه همچون پایگاه جدید پرتاب ماهواره برهای کشورمان، بیش از آنکه مفهوم مدیریت ناصحیح و بی توجهی به ظرفیت ها را جلوه گر سازد، توافقات و ترس های ناپیدا را عیان می سازد؛ همان ترس هایی که ماهواره بر ایرانی را از سوی سکو، به پستو برد.