شاید بتوان گفت در ۱۳ تیرماه سال ۶۵ یکی از خاص ترین نبردهای هوایی در جنگ ۸ساله تحمیلی رخ داد؛ شکاری که با شجاعت خلبان ایرانی و امداد الهی، در تاریخ جهان ثبت شد.
تاریخ نبردهای هوایی در سرتاسر جهان همواره با شگفتی های بسیاری همراه بوده ولی گاهی این شگفتی ها توام با تاریخ سازی می شود و رخداد ۱۳ تیرماه ۱۳۶۵ از آن جمله است. شاید بتوان گفت در این روز به نوعی شاهد عجیب ترین شکار در جریان جنگ هشت ساله ایران باشیم؛ شکاری که شاید بتوان به راحتی آن را در میان عجیب ترین پیروزی های هوایی در تاریخ رزم های هوایی قلمداد کرد.
چرا شکاری عجیب ؟
جهت درک موضوعی که در پایان ذکر خواهد شد باید گفت که جنگنده میگ ۲۵ فاکسبت (خفاش روباهی ) ساخت شوروی یک هواپیمای رهگیر و شناسایی با توانایی پرواز در ارتفاع بسیار بالا (هشتاد هزار پا) و با سرعتی سه برابر صوت است که از مانور پذیری پایینی برخوردار بوده اما به لطف همان دو مقوله ذکر شده بارها و بارها حریم هوایی کشورمان را پیش از انقلاب شکست تا آنکه برای مقابله با آن جنگنده اف ۱۴ تامکت و موشک های فینیکس از ایالات متحده خریداری و به این اقدامات شوروی پایان داده شد. فاکس بت در ابتدا قبل از شروع جنگ ۱۹۷۳ اعراب و اسراییل در مصر مستقر شدند و آسمان فلسطین اشغالی بارها شاهد پرواز این خفاش بلند پرواز بود. فانتوم های اسراییلی هر چه تلاش کردند نتوانستند از پس این مهاجم پر سرعت و بلند پرواز بربیایند.
یکی از خلبانان میگ ۲۵ عراقی در کنار هواپیمای خود و معلم اهل شوروی سابق
سرنوشت نهایی میگ های ۲۵ عراقی
فاکس بت در خدمت سوری ها در برابر اف ۱۵ های اسراییلی آنچنان خوش شانس نبود و در نبرد سال ۱۹۸۲ چند فروند از آنها در برابر جنگنده های جدید اسراییلی ساقط شدند. در جریان عملیات طوفان صحرا و حتی تا قبل از اشغال عراق نیز فاکس بت های بعثی همچنان پرنده ای مشکل ساز برای آمریکایی ها در نزدیک منطقه پرواز ممنوع بودند و در نهایت با دفن شدن زیر شن های سوزان سرزمین عراق، پرونده آنها برای همیشه در سرزمین علی بابا بسته شد.
جنگنده F-۵E نهاجا ملقب به ببر
در طی جنگ نیز عراق با بهره گیری از این هواپیما علاوه بر ماموریت های ذاتی مثل شناسایی و دفاع هوایی اقدام به بمباران کور شهرها جهت افزایش فشار روانی جامعه می کرد که به گواه اسناد از گردان پروازی کوچک این هواپیما در اختیار عراق ، ۴ فروند از آنها به ترتیب ۲ فروند توسط تامکت ، یک فروند توسط تایگر و یک فروند توسط سایت پدافند موشکی اچ کیو ۲ سپاه طی جنگ تحمیلی سرنگون شد که هر مورد با توجه به ماهیت خاص فاکسبت و دشواری های بسیار در هدف گیری آن یک پیروزی بزرگ محسوب می شد.
خفاش عراقی در چنگال ببر ایرانی
در خصوص تصاویری که در ادامه توسط مشرق (با کمک مجله صنایع هوایی) منتشر می شود باید گفت که در تاریخ ۱۳ تیرماه ۱۳۶۵ دو فروند جنگنده اف ۵ تایگر که جهت مقابله با حمله هوایی به منطقه شمال غرب کشور از پایگاه دوم شکاری تبریز اقدام به پرواز سریع (اسکرامبل) تحت هدایت رادار منطقه کرده بودند، حوالی دریاچه ارومیه با رهگیری هدف متوجه حضور میگ ۲۵ عراقی شده که به دلایل نامعلوم در ارتفاعی پایین تر در پرواز بود.
سرتیپ خلبان محمد رضا زارع نژاد – شکارچی فاکس بت عراقی
خلبان تاریخ ساز هواپیمای رهبر (درگیر شونده) “محمدرضا زارع نژاد” و خلبان هواپیمای پوشش دهنده “مجید شعبانی” بودند که بلافاصله پس از نزدیکی به هدف، زارع نژاد اقدام به آماده سازی جنگنده جهت شلیک موشک های هدایت حرارتی سایدوایندر می کند که هیچ یک از دو موشک به دلیل ایراد فنی رها نمی شود. وی به عنوان آخرین اقدام، سایت هدف گیری مسلسل جنگنده خود را بر روی فاکسبت عراقی تنظیم و علیرغم تلاش هواپیمای دشمن جهت فرار، ۴۰۰ گلوله به آن شلیک می کند که موجب آتش گرفتن موتور و نهایت سقوط هواپیما در خاک عراق می شود.
تصاویر دوربین توپ جنگنده اف ۵ ایرانی در زمان شلیک و اصابت به فاکس بت عراقی
تصاویری که در بالا مشاهده می کنید مربوط به گان کمرا (دوربین توپ جنگنده) اف ۵ ایرانی به خلبانی زارع نژاد است که برای اولین بار توسط مشرق در فضای مجازی منتشر می شود. درباره مکانیزم عملکرد سامانه گان کمرا باید گفت زمانی که خلبان جنگنده مسلسل یا توپ خود را فعال می کند دوربینی که در هواپیما نصب شده، فعال شده و اقدام به ثبت تصاویر مورد نظر می کند.
این درگیری شاید ساده به نظر برسد اما از آنجا قابل توجه است که جنگنده اف ۵ تایگر یک هواپیمای کوچک با سقف پرواز نهایی ۵۵ هزار پا و سرعت ۱.۷ صوت محسوب می شود و تنها به مسلسل و دو تیر موشک های هدایت حرارتی جهت دفاع هوایی مجهز می باشد. در حقیقت تا به امروز پرنده هایی که موفق به شکار این پرنده بلند پرواز روسی شده اند اف ۱۴ ، اف ۱۵ و اف ۱۶ هستند و اف ۵ که به نوعی می توان آن را یک جنگنده نسل سوم ارزان قیمت برای دفاع هوایی نقطه ای نام برد، به هیچ عنوان برای این گونه از رزم توسعه نیافته است اما خلبانان ایرانی تاریخ ساز شده و توانست این مهم را به انجام برساند.
منبع:مشرق
