در حالی که از هفته ها پیش بحث آغاز عملیات برای آزادسازی موصل از اشغال گروه تروریستی داعش مطرح بود، گزارش رسانه های آمریکایی از تحرک نیروهای ایالات متحده در عراق، از نزدیک تر شدن هرچه بیشتر زمان این عملیات حکایت دارد. در همین راستا، به عنوان مثال «وال استریت ژورنال» از اعزام ۴۰۰ نیروی اضافی آمریکایی به عراق و افزایش زمینه سازی ها برای کمک به نیروهای عراقی توسط آمریکا سخن گفته است. اکنون، انتظار می رود عملیات آزادسازی موصل در ماه اکتبر آغاز شود. به این ترتیب، اکنون شمار نیروهای آمریکایی حاضر در عراق به بیش از پنج هزار نفر رسیده است.
این روزنامه به نقل از منابع امنیتی می نویسد مأموریت نیروهای اعزام شده به موصل، کمک به نیروهای عراقی برای تثبیت مواضع خود در جنوب این شهر و در منطقه «قیاره» می باشد که قرار است از آن به عنوان محور عملیات علیه داعش استفاده شود.
با این حال و با وجود خوشبینی های موجود برای موفقیت در مبارزه با داعش در موصل، فرمانده جدید نیروهای ائتلاف آمریکایی ضد داعش، ژنرال استفن تاونسِند می گوید که به نظر وی، نبردی دشوار و خطرناک در پیش خواهد بود. وی اظهار داشته: «ما برای یک نبرد دشوار، یک نبرد طولانی و دشوار آماده می شویم».
این در حالی است که به گفته تاونسند، عملیات آزادسازی رقه، پایتخت خودخوانده داعش در سوریه، فعلاً به تعویق افتاده است. وی اشاره می کند که دلیل این امر، تنش های پیش آمده میان نیروهای معارض تحت حمایت آمریکا (به رهبری کردهای سوریه) و ترکیه است که از زمان آغاز مداخله مستقیم ترکیه در سوریه بروز کرده است.
مناطق تحت اشغال داعش در عراق و سوریه (مناطق قرمز رنگ)
چه تعداد داعشی در موصل هستند؟
به گفته فرمانده ائتلاف آمریکایی ضد داعش، در حال حاضر بین ۳۰۰۰ تا ۴۵۰۰ تروریست داعش در موصل حضور دارند. از این میان، به گفته تاونسند، یک سوم آن ها تروریست های مبارزه جویی هستند که به هیچ وجه حاضر به کوتاه آمدن نبوده و تا پای مرگ مبارزه می کنند. بقیه آن ها، نیروهای مزدور و یا فرصت طلبی هستند که «در یک جیب خود پرچم داعش و در جیب دیگر پرچم عراق را دارند» و تنها به دنبال حفظ جان خود هستند.
تروریست های داعش از تابستان سال ۲۰۱۴ تاکنون کنترل شهر موصل را در اختیار گرفته اند. در آن زمان، آن ها توانستند ضمن غلبه بر نیروهای نامنسجم ارتش عراق، منابع عظیمی از تسلیحات و همچنین ذخایر مالی را به دست آورند. از آن زمان تاکنون، موصل که دومین شهر بزرگ عراق به شمار می رود، به پایتخت خودخوانده داعش در عراق تبدیل شده است.
چرا عملیات آزادسازی موصل تاکنون به تعویق افتاده است؟
از زمانی که برای نخستین بار در فوریه ۲۰۱۵ فرماندهی مرکزی آمریکا اعلام کرد که در بهار همان سال (سال گذشته) عملیات آزادسازی موصل آغاز خواهد شد، برنامه زمان بندی این عملیات به شدت دستخوش تغییر و تحول شده است.
در آن زمان، دلیل تغییر زمان بندی عملیات، وضعیت نیروهای عراقی و همچنین اوضاع سیاسی این کشور اعلام شد که به گفته آمریکایی ها، اجازه انجام یک عملیات گسترده را نمی داد. بر همین اساس، آن ها از ضرورت آماده سازی و آموزش بیشتر نیروهای عراقی و نیز همکاری بیشتر گروه های سیاسی در عراق سخن می گفتند. البته در پشت پرده این موضوع، شماری از ملاحظه کاری های جدی سیاسی از سوی آمریکا، به ویژه مخالفت واشنگتن با حضور نیروهای مردمی شیعه در عملیات نیز تأثیر قابل توجهی بر این تعویق و تأخیر داشت.
با این حال، طی چند ماه اخیر، شماری از تحولات رخ داده در عراق، از جمله باثبات تر شدن اوضاع سیاسی در این کشور و همچنین پیروزی نیروهای عراقی بر داعش در مناطقی از جمله رمادی، فلوجه و هیت، این باور را ایجاد کرد که اکنون زمان آزادسازی موصل فرا رسیده و نیروهای عراقی از آمادگی لازم بدین منظور برخوردارند. بر همین اساس، مقامات ارشد عراقی مکرراً از انجام این عملیات تا پیش از پایان سال جاری میلادی سخن گفته اند؛ هرچند به دلایل امنیتی، از ارائه تاریخی دقیق برای آن خودداری می کنند.
مهمترین چالش‌ها بر سر راه آزادسازی موصل چیست؟
موصل که گمان می رود هنوز یک میلیون نفر مردم عادی در آن ساکن باشند، یکی از آخرین مناطق تحت کنترل داعش در عراق به شمار می رود و تروریست های داعش تاکنون بارها خشونت و بی رحمی خود علیه ساکنان این شهر را به تصویر کشیده اند.
اکنون، این شهر به جبهه ای تبدیل شده که در آن، استحکامات، تونل ها، بمب های دست ساز و حتی شهروندانی که از آن ها به عنوان سپر انسانی استفاده می شود، به عنوان موانعی بر سر راه نیروهای عراقی قرار دارند. بر همین اساس، به جز دشواری های نظامی، امکان بروز یک فاجعه انسانی، موضوع مهم دیگری است که ذهن عراقی ها را پیش از انجام این عملیات به خود مشغول کرده است.
تروریست های داعش در مناطق مختلف شهر خاکریزهایی حفر کرده و آن ها را با نفت و تایر پر کرده و آتش می زنند تا بدین ترتیب، دید خلبان های آمریکایی که بر فراز این شهر عملیات های تهاجمی و یا شناسایی انجام می دهند را کور کنند. بر همین اساس، هرچند اکنون نیروهای نظامی عراقی آماده انجام عملیات هستند، اما کار آماده سازی نیروهای پشتیبانی برای تثبیت اوضاع در موصل، همچنان ادامه دارد.
به هر حال، در میانه تمامی این بیم و امیدها، اظهارنظرهای مقامات ارشد آمریکایی و عراقی حاکی از آن است که عملیات آزادسازی موصل در ماه اکتبر، یعنی شاید کمتر از یک ماه دیگر آغاز خواهد شد. در صورت کسب پیروزی، می توان از ریشه کن شدن کامل داعش در عراق سخن به میان آورد.
