به گزارش اخبار جهادی، در سالهای اخیر، شاخ آفریقا به یکی از صحنههای کلیدی رقابتهای ژئوپلتیکی و سیاستهای جهانی تبدیل شدهاست. درحالیکه توجه جهانیان عمدتاً به تنشهای مدیترانه شرقی و خاورمیانه متمرکز است، اسرائیل بهطور پنهانی حضور خود را در منطقهای به نام «سومالیلند» در منطقه راهبردی شاخآفریقا گسترشداده تا این منطقه به نقطه کانون استراتژی دریایی جدید این رژیم تبدیلشود.
سومالیلند، که دههها به عنوان یک «دولت در انتظار» (در انتظار بهرسمیت شناختهشدن در عرصه جهانی) شناخته میشد، اکنون به بازیگری کلیدی در نقشه امنیت دریایی و سیاستهای استراتژیک اسرائیل تبدیل شدهاست. اقدام اسرائیل که خود رژیمی نامشروع است، در به رسمیت شناختن «سومالیلند» نقطهعطفی است که اهداف پنهان اسرائیل در شاخآفریقا را به یک دکترین آشکار تبدیل میکند.
دکترین «امنیت پیرامونی ۲.۰»
از زمان نتانیاهو و پیشاز آن، اسرائیل همواره در تلاش بوده تا با کشورهای غیرعرب در حاشیه جهان عرب اتحادهای استراتژیک برقرار کند. این دکترین تحتعنوان «امنیت پیرامونی ۲.۰» اکنون بهویژه در سومالیلند درحال پیادهسازی است.
هدف اصلی اسرائیل از این حضور، نظارت مستقیم بر گلوگاههای استراتژیک دریایسرخ و بابالمندب است. این گلوگاهها از نظر امنیتی برای اسرائیل حیاتی هستند، زیرا کنترل آنها به این رژیم امکان میدهد تا تحرکات منطقهای محور مقاومت بهویژه صنعا و «انصارالله» یمن را در اقیانوس هند و خلیج عدن تحتنظر داشتهباشد.
در این راستا، اسرائیل بهویژه بهدنبال استقرار تجهیزات پیشرفته شنود الکترونیک (SIGINT) در ارتفاعات شمال سومالیلند است. این اقدام، به اسرائیل امکانمیدهد فعالیتهای صنعا و انصارالله و در کل ناوبری دریایی دریایسرخ را زیر نظر بگیرد.
همچنین، سومالیلند میتواند به سکوی پرتاب پهپادهای شناسایی و تهاجمی اسرائیل تبدیلشود. این پهپادها میتوانند مستقیما از سواحل سومالیلند به اهداف خود در یمن و منطقه برسند.
همافزایی با امارات: مدل «سقطری-بربره» و نفوذ در لایه انرژی
حضور اسرائیل در سومالیلند بدون همکاری امارات ممکن نبود. امارات با سرمایهگذاریهای کلان در بندر بربره، نقش تسهیلکننده را ایفا میکند. این همکاری شکلدهنده یک مثلث استراتژیک در خلیجعدن است که شامل جزیره سقطری، بندر بربره و حضور اسرائیل در شمال سومالیلند میشود. این مثلث، علاوهبر اهداف امنیتی، به اسرائیل فرصتهای اقتصادی جدیدی در منطقه ارائه میدهد.
در این راستا، شرکتهای استخراجی اسرائیلی در جستجوی معادن نادر خاکی و لیتیوم در شمال سومالیلند مستقر شدهاند. این مواد خام، برای صنایع هایتک و نظامی اسرائیل حیاتی است.
همچنین تمرکز اسرائیل بر ظرفیتهای گازی دریای سرخ میتواند به تقویت اقتصاد این رژیم و کاهش وابستگی آن به منابع انرژی خارجی بینجامد. این تحول بالقوه قادر است جایگاه اقتصادی اسرائیل در شرق آفریقا را در مقایسه با کشوری مانند مصر دگرگون سازد.
اهداف سیاسی: مشروعیت بینالمللی و موقعیت در دریای سرخ
اسرائیل در راستای پیگیری اهداف خود در سومالیلند بهشدت به شناسایی بینالمللی این منطقه نیاز دارد. تلآویو از نفوذ خود در کنگره آمریکا و دولت ترامپ برای معرفی سومالیلند به عنوان یک «الگوی دموکراسی در آفریقا» استفاده کردهاست. این اقدام، نهتنها برای اسرائیل حیاتی است، بلکه فرصتی برای سومالیلند فراهم میآورد تا موقعیت خود را در عرصه بینالمللی تثبیت کند.
علاوهبر این، اسرائیل بهدنبال معرفی سومالیلند به عنوان یک جایگزین امنتر برای جیبوتی است که به دلیل وابستگی به چین و روسیه، دیگر شریک قابل اعتماد اسرائیل محسوب نمیشود.
این تغییر میتواند تحولات عمدهای در سیاستهای امنیتی و نظامی منطقه به دنبال داشته باشد و تلآویو را به عنوان یک بازیگر جدید در خلیج عدن و دریای سرخ مطرحکند.
ابعاد انسانی و اجتماعی: تغییرات در همکاریهای فرهنگی و کشاورزی
حضور اسرائیل در سومالیلند تنها محدود به ابعاد امنیتی و اقتصادی نمیشود. اسرائیل تلاش میکند تا با پروژههای کشاورزی، بهبود بهداشت و سایر همکاریهای اجتماعی، نفوذ نرم خود را در منطقه گسترشدهد.
برخی تحلیلها حاکی از آن است که سومالیلند میتواند به مقصدی برای مهاجرت اجباری فلسطینیهای نوار غزه تبدیلشود؛ بهویژه آنکه در طول جنگ غزه بارها موضوع آوارهسازی فلسطینیها به مناطقی در آفریقا از جمله سومالی و سومالیلند، مطرح شده بود. حتی برای مدتی، تلآویو بهرسمیت شناختن سومالیلند را مشروط به پذیرش آوارگان فلسطینی نوار غزه کردهبود.
اسرائیل فارغ از مسئله آوارهسازی فلسطینیها، با اعزام کارشناسان کشاورزی و پزشکان خود به این منطقه نشانمیدهد در پی تقویت همکاریهای علمی و اجتماعی و همچنین گسترش نفوذ خود در این بخش از آفریقا نیز میباشد.
بیتردید هدف اصلی این اقدامات ارتقای سطح بهداشت و توسعه کشاورزی منطقه نیست؛ بلکه اسرائیل میکوشد به افزایش پذیرش خود در جامعه سومالیلند کمککرده و نفوذ نرم خود را در میان مردم محلی تسهیلکند.
چالشها و ریسکهای پیشرو: واکنشهای منطقهای
حضور اسرائیل در سومالیلند با چالشهای قابل توجهی روبهرو است. واکنشهای تند کشورهایی مانند مصر و ترکیه، که این حضور را تهدیدی برای منافع ملی خود و امنیت منطقهای میدانند، میتواند هزینههای سیاسی و دیپلماتیک زیادی برای اسرائیل به همراه داشته باشد.
مصر، این اقدام را تهدیدی برای امنیت کانال سوئز و نفوذ خود در حوضه نیل قلمداد کرده است. ترکیه نیز حضور اسرائیل را تهدیدی برای تمامیت ارضی سومالی و منافع خود در منطقه میداند.
در مقابل، اتیوپی، یکی از مهمترین متحدان اسرائیل در شاخ آفریقا، واکنشی محتاطانه اما حمایتی نشان داده است. دولت اتیوپی از همکاری امنیتی و اقتصادی اسرائیل با سومالیلند استقبال میکند، چراکه روابط بسیار نزدیکی با تلآویو دارد و حضور آدیسآبابا در شاخ آفریقا مسیرهای دریایی خلیجعدن و دریایسرخ امنتر میسازد.
با این حال، اتیوپی نیز نسبت به گسترش نفوذ اسرائیل در سومالیلند هشدار داده است؛ چراکه این روند میتواند به افزایش تنشها میان سومالیلند و ایالتهای مجاور، بهویژه پانتلند، و برهم خوردن موازنه قدرت در شاخ آفریقا بینجامد.
درگیریهای مرزی میان سومالیلند و ایالتهای مجاور میتواند تهدیدات امنیتی بیشتری برای اسرائیل ایجاد کند؛ بهویژه آنکه تحلیلهای بلندمدت نشان میدهد حمایت اتیوپی و همکاری راهبردی این کشور با تلآویو، در برابر حضور چین و روسیه در شاخ آفریقا و نیز نقش دولت صنعا در دریای سرخ و خلیج عدن، الزاماً قادر نخواهد بود مسیر تثبیت حضور اسرائیل در منطقه را هموار سازد.
جمعبندی
اسرائیل بر این باور است که گسترش نفوذ خود در سومالیلند، بهمثابه یک «جزیره راهبردی» در قلب شاخ آفریقا، میتواند محاصره دریایی و بخشی از انزوای بینالمللی این رژیم را در هم بشکند، جایگاه منطقهای آن را تقویت کند و حتی آن را به سمت تعامل با یمن برای بهرسمیت شناختن دولت صنعا سوق دهد.
در این میان، حمایت اتیوپی، بهعنوان متحد کلیدی اسرائیل در شاخ آفریقا، از گسترش نفوذ این رژیم در سومالیلند، با توجه به حضور بازیگران قدرتمند جهانی چون چین و روسیه و نیز بازیگران منطقهای مانند مصر و دولت صنعا، به نظر نمیرسد بتواند توازن منطقهای مورد نظر اسرائیل را در دریای سرخ و خلیج عدن محقق سازد.
انتهای پیام/
