اخبار جهادی – پس از عملیات طوفان الاقصی و حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی به نوار غزه، بسیاری از کشورهای منطقه مواضع روشنی علیه تل‌آویو اتخاذ کردند. در این میان، ترکیه با اتخاذ مواضع متناقض و اجرای سیاستی چندلایه در برابر بحران فلسطین، بار دیگر توجه تحلیل‌گران را به روابط پر پیچ‌وخم خود با اسرائیل جلب کرد.
مواضع سیاسی؛ از خطابه‌های آتشین تا اقداماتی محدود
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در واکنش به جنایات ارتش اسرائیل در غزه، بارها تل‌آویو را به «تروریسم دولتی» متهم کرد و از مردم فلسطین حمایت آشکار نمود. در نوامبر ۲۰۲۳، آنکارا رسماً سفیر اسرائیل را اخراج کرد و اعلام کرد روابط دیپلماتیک را تا اطلاع ثانوی کاهش می‌دهد. همچنین تجمعات گسترده مردمی در شهرهای ترکیه، از جمله استانبول، در حمایت از فلسطین برگزار شد.
اما فراتر از موضع‌گیری‌های رسانه‌ای، هیچ اقدام عملی قاطع یا مؤثری در جهت فشار واقعی بر اسرائیل از سوی آنکارا مشاهده نشد. ترکیه برخلاف برخی کشورها، نه روابط اقتصادی خود با اسرائیل را قطع کرد، نه پروازهای هوایی را متوقف نمود و نه تحریم‌های رسمی علیه شرکت‌های اسرائیلی اعمال کرد.
روابط اقتصادی؛ تجارت در سایه جنگ
با وجود فضای منفی در افکار عمومی ترکیه نسبت به رژیم صهیونیستی، روابط تجاری دو کشور نه‌تنها قطع نشد بلکه در برخی حوزه‌ها افزایش نیز یافت. طبق آمار رسمی مرکز آمار ترکیه (TÜİK) حجم کل تجارت میان ترکیه و اسرائیل در سال ۲۰۲۳ به ۷.۰۳ میلیارد دلار رسید. صادرات ترکیه به اسرائیل بیش از ۵.۴ میلیارد دلار و واردات از اسرائیل حدود ۱.۶ میلیارد دلار بوده است. اسرائیل در میان ۲۰ شریک تجاری اول ترکیه باقی مانده است.
صادرات ترکیه به اسرائیل شامل مواد اولیه صنعتی، پلاستیک، آهن و فولاد، منسوجات، لوازم الکترونیکی و تجهیزات ماشین‌آلات بوده است. نکته قابل توجه اینکه بسیاری از این کالاها در صنایع نظامی اسرائیل نیز کاربرد دارند.
همکاری‌های امنیتی؛ کاهش آشکار، تداوم پنهان
از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی، همکاری‌های نظامی گسترده‌ای میان ترکیه و اسرائیل برقرار بود که پس از حادثه کاروان مرمره (در سال ۲۰۱۰) به شدت کاهش یافت. با این حال، برخی تحلیل‌گران امنیتی معتقدند کانال‌های ارتباطی در حوزه تبادل اطلاعات، فناوری‌های سایبری و فروش تجهیزات خاص هنوز به‌طور کامل قطع نشده‌اند. نمونه‌هایی از حضور شرکت‌های با مالکیت مشترک یا واسطه‌های ثالث در مناطق آزاد ترکیه دیده شده که در صادرات تجهیزات به اسرائیل نقش دارند.
ابعاد ژئوپلیتیک؛ رقابت و نیاز همزمان
روابط ترکیه و اسرائیل را نمی‌توان صرفاً اقتصادی یا نمادین دانست. هر دو کشور، به عنوان متحدان غربی در ساختار ناتو و حامی منافع ایالات متحده، در حوزه انرژی (خط لوله شرق مدیترانه)، پروژه‌های مشترک کشاورزی در آفریقا، و رقابت با ایران، دارای اشتراکات تاکتیکی هستند. اسرائیل نیز ترکیه را در معادلات منطقه‌ای نمی‌خواهد از دست بدهد چرا که آنکارا می‌تواند نقش «میانجی» در بحران‌های آینده ایفا کند.
سیاست داخلی؛ بازی با افکار عمومی؟
برخی منتقدان داخلی ترکیه معتقدند دولت اردوغان از موضوع فلسطین به عنوان ابزاری برای تحریک احساسات مذهبی و ملی‌گرایانه استفاده می‌کند، بدون اینکه حاضر به پرداخت هزینه‌ی واقعی برای حمایت از مردم غزه باشد. در حالی که همزمان با سخنرانی‌های تند اردوغان علیه اسرائیل، شرکت‌های بزرگ ترکیه در حال ارسال کالا به بنادر حیفا و اشدود هستند.
جمع‌بندی؛ تناقضی که ادامه دارد
ترکیه در قبال رژیم صهیونیستی، همواره سیاستی چندوجهی و گاه متناقض داشته است. از یک سو، تلاش می‌کند در میان ملت‌های مسلمان جایگاه حامی فلسطین را حفظ کند، و از سوی دیگر، به دلایل اقتصادی، امنیتی و ژئوپلیتیکی، روابط خود با اسرائیل را قطع نمی‌کند.
در شرایط فعلی، ترکیه احتمالاً به همین الگوی دیپلماسی دوگانه ادامه خواهد داد. انتقاد لفظی، حمایت سیاسی از فلسطین، اما حفظ مناسبات تجاری و امنیتی با اسرائیل در سطح پنهان. این رفتار، اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت منافع تاکتیکی برای آنکارا داشته باشد، اما در بلندمدت به ضرر ترکیه خواهد بود.
انتهای پیام/
